Wat zijn bezoedelingen?

De Boeddha leert dat juist begrip (samma ditthi) de voorwaarde is voor de bevrijding van al het lijden. Om tot juist begrip te komen is helderheid van bewustzijn (sampajañña) noodzakelijk. Dit komt neer op wijsheid of inzicht waardoor we de dingen kunnen zien zoals ze werkelijk zijn (yathabhuta). Dit is de voorwaarde voor de beëindiging van lijden (dukkha).

Bij elk niet verlicht mens echter, zijn bezoedelingen in de geest aanwezig hetgeen helderheid van bewustzijn tegenwerkt waardoor er dus geen (volledig) juist begrip oftewel wijsheid kan zijn. Door de training in aandacht wordt het bewustzijn helderder. Hierdoor verdwijnen de bezoedelingen en ontstaat er juist begrip oftewel wijsheid, inzicht. Dit impliceert de bevrijding van lijden.

De sutta's die sluiten met de verwerkelijking van arahatschap door de luisteraars, eindigen vaak met de woorden: 'En gedurende deze toespraak, werd de geest van die monniken, bevrijd vanwege de onthechting van de bezoedelingen (anupadaya asavehi cittani vimuccimsu ti).'

'Onthechting' staat voor het loslaten, het laten varen, het verzaken, het opgeven, het niet in stand houden.

Vanuit boeddhistisch perspectief gezien zijn bezoedelingen alle onheilzame (akusala) zaken die de geest bezoedelen, verontreinigen, onzuiver maken waardoor bewustzijn niet helder kan zijn. Een heldere geest is als een heldere spiegel die alles perfect weerspiegelt wat er voor hem is, maar een bezoedelde geest kan dat niet.

Er zijn bezoedelingen die vrij goed te zien zijn omdat ze zich vaak manifesteren via onze lichamelijke en verbale acties. Er zijn ook bezoedelingen die zich in de diepere lagen van de geest verschuilen (zie de beschrijving bij anusaya). Deze zijn veel moeilijker te zien, vooral ook omdat de ongetrainde geest erg listig kan zijn.

Wanneer de geest niet wordt bewaakt nemen bezoedelingen toe. Daarom is het van groot belang dat we onszelf met veel aandacht (sati) bespiegelen in alles wat we doen, zeggen en denken. Eerlijk en oprecht (ujukata) naar binnen kijken zodat we zien en begrijpen wat er speelt is daarbij cruciaal.

Stel dat je je eigen misslagen niet ziet en dat een eerlijk en oprecht iemand je erop wijst. Beter is om ze zelf te ontdekken maar de instructies of aanwijzingen van iemand kan soms nodig zijn. Het kan betrekking hebben op het fysieke, het verbale of het mentale vlak. De onontwikkelde geest die nog gedomineerd wordt door gevoelens en ideeën van 'ik' (Het zelf) zal zich bedreigt voelen en wordt vindingrijk in het zoeken naar wegen om dat 'ik' te beschermen, vast te houden. Hij zal diverse excuses aanvoeren om feiten te ontkennen of de aandacht verleggen door zich juist op anderen te focussen. Dit zijn vormen van ontkenning van de realiteit.

Ontkenning van de realiteit versterkt begoocheling (moha) en de 'hoofd-voeder' ervan is verlangen. Want verlangen wil altijd ergens omheen in plaats van er doorheen. Het is het werk van 'ik', de excuses van de geest. Begrijpen hoe de geest functioneert is een cruciaal principe in inzicht meditatie. Maar hoe kunnen we alle aspecten van de geest begrijpen als we ze niet eerlijk en kritisch onder de loep nemen?

Alleen door te zien wat er is kunnen we begrijpen wat er is. Door het begrijpen worden bezoedelingen op een natuurlijke en ondwangmatige wijze 'uitgerukt'. M.a.w.: zodra je begrijpt hoe nadelig ze zijn, neem je er vanzelf afstand van en houd je ze niet meer in stand. Maar wanneer we niet willen zien wat er is, drukken we dingen weg en houden we onszelf voor de gek. Dan hebben we er moeite mee om 'het subject het object van meditatie te laten zijn'. Dit is hoe begoocheling (moha) toeneemt en daarmee de bezoedelingen.

Zoals gezegd zijn bezoedelingen alle onheilzame zaken die de geest onzuiver maken. In de teksten treffen we specifieke lijsten van bezoedelingen aan. Zo wordt met asava verwezen naar de hoofdbezoedelingen, vaak aangeduid met 'alle bezoedelingen' omdat deze hoofdbezoedelingen de bases vormen voor de 'uitbreiding' van meer bezoedelingen. De hoofdbezoedelingen doen overige bezoedelingen 'instromen'. Andere lijsten waarin specifiek naar bezoedelingen verwezen wordt zijn anusaya, kilesa en upakkilesa.

Dan is er ook nog Mara met zijn zeer krachtige leger dat verslagen moet worden.

Ook de vijf hindernissen (pañca nivarana), de tien banden die wezens aan het lijden binden (saññojana), de drie immorele wortels (mula) etc., kunnen allemaal aangemerkt worden als bezoedelingen. Met deze lijsten legt de Boeddha de nadruk op bepaalde aspecten.

Extra aanbevelingen