De Bodhi boom — 3

Tatiyabodhi Sutta

Aldus heb ik gehoord. Eens verbleef de heer in Uruvela, nabij de rivier de Nerañjara aan de voet van de Bodhi boom, toen hij juist de volledige verlichting gerealiseerd had. In die tijd zat de heer gedurende zeven dagen met zijn benen gekruist, en hij ervoer de zegen der bevrijding. Toen, aan het einde van die zeven dagen, rees de heer uit die concentratie op en schonk gedurende de laatste wake van de nacht weldoordachte aandacht aan het afhankelijk ontstaan (paticcasamuppada) zowel in voorwaartse als in achterwaartse richting, als volgt:

Doordat het een er is, is er het ander; door het ontstaan van het een, ontstaat het ander; als het een er niet is, is het ander er ook niet; door de opheffing van het een houdt ook het ander op. Dat wil zeggen: met onwetendheid als voorwaarde ontstaan wilshandelingen; met wilshandelingen als voorwaarde ontstaat bewustzijn; met bewustzijn als voorwaarde ontstaan geest en lichaam; met geest en lichaam als voorwaarde ontstaat de zesvoudige basis; met de zesvoudige basis als voorwaarde ontstaat contact; met contact als voorwaarde ontstaat gevoel; met gevoel als voorwaarde ontstaat begeerte; met begeerte als voorwaarde ontstaat hechten; met hechten als voorwaarde ontstaat worden; met worden als voorwaarde ontstaat geboorte; met geboorte als voorwaarde ontstaan ouderdom en dood, verdriet, weeklagen, pijn, smart en wanhoop. Dit is de bron van deze hele massa van lijden.

Maar door de volledige verdwijning en opheffing van onwetendheid, houden wilshandelingen op; door de opheffing van wilshandelingen houdt bewustzijn op; door de opheffing van bewustzijn houden geest en lichaam op; door de opheffing van geest en lichaam houdt de zesvoudige basis op; door de opheffing van de zesvoudige basis houdt contact op; door de opheffing van contact houdt gevoel op; door de opheffing van gevoel houdt begeerte op; door de opheffing van begeerte houdt hechten op; door de opheffing van hechten houdt wording op; door de opheffing van wording houdt geboorte op; door de opheffing van geboorte houden ouderdom en dood, verdriet, weeklagen, pijn, smart en wanhoop op. Dit is de beëindiging van deze hele massa van lijden.

Toen, zich de betekenis ervan realiserend, uitte de heer bij die gelegenheid deze inspirerende uitspraak: