Dhammapada hoofdstuk 14 — De Boeddha

Buddha vagga

Dhammapada 179-196

De Boeddha kan niet worden verleid

179. De Boeddha, die geen spoor achterlaat, wiens gezichtsveld onbegrensd is; zijn overwinning kan door niemand in deze wereld ooit ongedaan gemaakt worden. Geen enkele andere bezoedelingen zullen volgen. Via welk pad denk je hem dan nog te kunnen verleiden?

yasa jitam navajiyati jitam'assa no yati koci loke tam Buddham anantagocaram apadam kena padena nessatha

De overwinning van het Boeddhaschap is onfeilbaar, onomkeerbaar en onbetwistbaar.

De overwinning van de Boeddha was een hele echte. Niemand kan zijn overwinning ongedaan maken. En niets van wat hij heeft overwonnen, zoals hartstochten en andere bezoedelingen, kunnen terugkeren of worden gevolgd door andere bezoedelingen. Niets kan hem verleiden. Dat is omdat zijn overwinning zo compleet is, dat zijn visie zo oneindig is. Hij laat geen pad (of spoor) (van bezoedelingen) achter. Op welke manier of via welk pad (van bezoedelingen) denk je hem dan nog te kunnen verleiden of in de val te lokken?

De Boeddha kan niet worden beïnvloed

180. De Boeddha, die geen spoor achterlaat, wiens gezichtsveld onbegrensd is; in hem is geen gevangennemende, vergiftigachtige begeerte die iemand op een dwaalspoor zet. Via welk pad denk je hem dan nog te kunnen verleiden?

yassa jalini visattika tanha natthi kuhiñci netave tam Buddham anantagocaram apadam kena padena nessatha

In Boeddhaschap is elke begeerte uitgerukt. Er zijn geen vallen meer noch gevangenneming.

De Boeddha die vrij is van begeerte (tanha) voor het vastgrijpen van het web met haar verlokkingen, wiens visie onbegrensd is. Op welke manier of via welk pad (van bezoedelingen) denk je hem dan nog te kunnen verleiden of in de val te lokken?

Goden en mensen vereren de Boeddha

181. De edelen zijn altijd meditatief, zij vinden vreugde in de kalmte van verzaking. Die perfecte Boeddha's zijn altijd waakzaam. Zelfs de deva's vereren hen.

ye jhanapasuta dhira nekkhamupasame rata dev'api tesam pihayanti sambuddhanam satimatam

Boeddha's die voor verzaking en een meditatief leven kiezen, worden zelfs door de goden (deva's) vereerd.

Die edelen en wijzen zijn altijd meditatief. Zij zijn er altijd op gericht om bezoedelingen te verzaken, d.w.z. gericht op Nibbana. Zij zijn altijd waakzaam en zulke verlichten worden zelfs door de goden (deva's) vereerd.

Vier zeldzame gelegenheden

182. Menselijke geboorte is moeilijk te verkrijgen. Het leven van stervelingen is moeilijk. Moeilijk en zeldzaam is het om de Dhamma te horen. Zeldzaam is de verschijning van Boeddha's.

kiccho manussapatilabho kiccham maccana'jivitam kiccham saddhammasavanam kiccho Buddhanam uppado

Menselijke geboorte is moeilijk en zeldzaam. In de gelegenheid zijn om de Dhamma te vernemen is eveneens een zeldzame gelegenheid. En ook de geboorte van een Boeddha is een zeldzaam fenomeen.

Het is zeldzaam dat iemand als een mens wordt geboren, in deze cyclus van geboorte en dood (samsara). Het is moeilijk en zeldzaam om in de gelegenheid te komen om de goede Leer te vernemen. Het is inderdaad zeldzaam dat er een Boeddha in de wereld wordt geboren.

Het advies van de Boeddha's

183. Het vermijden van al het kwaad, altijd het goede doen en de eigen geest zuiveren; dit is de Leer van alle Boeddha's.

sabbapapassa akaranam kusalassa upasampada saccita pariyodapanam; etam Buddhana Sasanam

Zie af van elk kwaad. Beoefen deugdzaamheid. Zuiver de geest. Dat is het onderricht van Boeddha's.

Het uitrukken van alle kwaad, de staat van goedheid binnengaan en het zuiveren van de eigen geest door zichzelf — dit is de Leer van alle Boeddha's.

Geduld is een hoge ascetische deugd

184. Voortdurende verdraagzaamheid is de hoogste ascese. "Nibbana is het hoogste", zeggen de Boeddha's. Iemand die anderen pijn doet is geen ware monnik, noch een ware verzaker wanneer hij anderen kleineert.

khanti paranam tapo titikkha nibbanam paranam vadanti Buddha na hi pabbajito parupaghati samano hoti param vihethayanto

Verdraagzaamheid is het hoogste religieuze leven. Een waar verzaker doet nooit iemand pijn.

Voortdurende verdraagzaamheid is de hoogste ascese. "Onverstoorbaarheid (Nibbana) is het meest verhevene", zeggen de Boeddha's. Iemand is geen ware monnik als hij anderen pijn doet, noch een ware verzaker als hij anderen kleineert of hen op hun pad hindert. Alleen iemand die nooit iemand pijn doet, is een ware heilige (samana).

Edele richtlijnen

185. Niet verachten, geen pijn doen, beheerst zijn overeenkomstig de kloosterlijke discipline, matigheid in voedsel en het streven met een verheven geest; dit is de Leer van alle Boeddha's.

anupavado anupaghato patimokke ca samvaro mattaññuta ca bhattasmim pantham'ca sayanasanam adhicitte ca ayogo: etam Buddhana'sasanam

Matig in voedsel, ijverig in de zoektocht, gedisciplineerd, en zonder ergernis bij anderen te wekken, vervult men de wens van de Boeddha.

Onthouding van het minachten van anderen; anderen geen pijn doen; jezelf oefenen in de hoogste vormen van discipline en gedrag; matig zijn in het eten van voedsel; vreugde vinden in afzondering en in verheven gedachten verkeren (hetgeen meditatie is); dit is de Leer van alle Boeddha's.

Zintuiglijke geneugten zijn nooit te verzadigen

186. Zintuiglijke geneugten zijn zelfs niet door een regen van goud te verzadigen; zintuiglijke begeerten zijn lijden, een beetje genot. Zo wordt dat door een wijs persoon beschouwd.

na kahapana vassena titti kamesu vijjati appassada dukha kama iti viññaya pandito

Zij zijn onverzadigbaar, zelfs met een regen van goud en zintuiglijke toegeeflijkheid.

Zintuiglijke geneugten zijn onverzadigbaar. Zintuiglijke begeerte zal niet worden bevredigd, zelfs niet door een regen van goud. De wijze weet dat zintuiglijke plezieren slechts een beetje (tijdelijke) bevrediging oplevert en veel pijn.

Mijd wereldse geneugten

187. Zelfs in hemelse geneugten vindt hij geen genoegen; de leerling van de Volmaakt Verlichte vindt alleen genoegen in het einde van begeerten.

api dibbesu kamesu ratim so nadhigacchati tanhakkayarato hoti sammasambuddhasavako

Ware leerlingen van de Boeddha verlangen zelfs niet naar hemelse geneugten.

De leerling van de Volmaakte Verlichte verlangt zelfs niet naar hemelse geneugten. Het enige waar de discipel van de Boeddha zijn geest op heeft gericht, is het proces van de beëindiging van begeerte.

Dit is geen veilige toevlucht. Dit is niet de weg naar totale vrijheid.

188. Men zoekt velerlei toevluchtsoorden zoals heuvels, wouden, heilige bomen; naar kloosters en naar tempels gaan zij, volk dat door angst wordt gefolterd.

bahum ve saranam yanti pabbatani vanani ca arama rukkha cetyani manussa bhayatajjita

Vele toevluchtsoorden zoeken zij; op heuvels, in wouden, in heilige bomen, zij gaan naar kloosters en heiligdommen, volk dat door angst wordt gepijnigd.

Mensen die beven van angst, zoeken vastbesloten hun toevlucht in heuvels, wouden, parken, bomen en heiligdommen.

Dergelijke toevluchtsoorden bieden geen hulp

189. Maar zo'n toevlucht is niet een veilige, zo'n toevlucht is niet de beste. Men is niet vrij van lijden, zolang er naar zo'n toevlucht gegaan wordt.

n'etam kho saranam khemam n'etam saranam uttamam n'etam saranam agamma sabbadukkha pamuccati

Dit is geen veilige toevlucht. Dit is niet de weg naar totale vrijheid.

Dit zijn geen veilige toevluchtsoorden. Het zijn niet de meest verheven toevluchtsoorden. Iemand die zijn toevlucht daarin neemt, wordt niet bevrijd van alle lijden.

De Vier Edele Waarheden begrijpen

190. Maar als men de toevlucht in de Boeddha neemt, in de Dhamma en ook in de Sangha, dan ziet men met perfecte wijsheid de Vier Edele Waarheden, (namelijk):

yo ca Buddhañ ca Dhammañ ca Sanghañ ca saranam gato cattari ariyasaccani sammappaññaya passati

Zoek je toevlucht in de Boeddha, de Dhamma en de Sangha en komt tot volledig begrip van de Vier Edele Waarheden.

Als een wijs iemand zijn heil zoekt in de Boeddha, de Dhamma en de Sangha, zal hij de Vier Edele Waarheden doorzien met diepe wijsheid.

Lijden, het ontstaan, het ophouden, en het Edel Achtvoudige Pad...

191. Lijden, het oorzakelijk ontstaan, de opheffing van lijden, en het Edel Achtvoudige Pad dat het lijden tot bedaren brengt.

dukkham dukkhasamuppadam dukkhassa ca atikkamam ariyam c'atthangikam maggam dukkhupasamagaminam

Het Edele Pad.

De Vier Edele Waarheden zijn: het lijden, het ontstaan van lijden, de opheffing van lijden, het Achtvoudige Pad dat leidt naar de beëindiging van lijden.

De toevlucht die aan elk lijden een einde maakt

192. Zulk een toevlucht is veilig, zulk een toevlucht is de beste. Men is vrij van lijden, wanneer men zo'n toevlucht neemt.

etam kho saranam khemam etam saranam uttamam etam saranam agamma sabbedukkha pamuccati

Deze vormen de hoogste toevlucht. Via deze toevlucht is de bevrijding van pijn en verdriet gewaarborgd.

Deze drievoudige toevlucht is met zekerheid absoluut veilig. Dit is de beste toevlucht. Als je deze toevlucht eenmaal genomen hebt, zul je bevrijding van alle lijden verwezenlijken.

Zeldzaam is inderdaad de verschijning van Boeddha's

193. Een edel wezen onder de mensheid is zeldzaam en wordt niet overal geboren. De familie waarin zulk een edel en wijs mens wordt geboren, zal gelukkig zijn.

dullabho purisajañño na so sabbattha jayati yattha so jayati dhiro tam kulam sukhamedhati

De geboorte van een edel en wijs persoon leidt tot het geluk van zijn familie.

De geboorte van een Boeddha is inderdaad zeldzaam. Zulk een persoon wordt niet overal geboren. Als zulk edel en wijs persoon wordt geboren, dan oogst de familie geluk.

Vier factoren van geluk

194. Geluk is de geboorte van Boeddha's, geluk is het verkondigen van de ware Leer, geluk is de harmonieuze Sangha en geluk is hun religieus oefenen.

sukkho Buddhanam uppado sukha saddhammadesana sukha sanghassa samaggi samagganam tapo sukho

De geboorte van Boeddha's, het verkondigen van de Leer, de harmonie binnen de Sangha en de spirituele oefening; dit is allemaal geluk.

Het verschijnen van de Boeddha's is een geluk, het is vreugdevol, het is een zegen. Het verkondigen van de Leer is vreugdevol. De harmonieuze Sangha is een zegen en de spirituele training die zij ondergaan is een zegen voor de hele wereld.

Eerbied aan hen die eerbied verdienen

195. Wie eerbied betuigt aan hen die eerbiedwaardig zijn, namelijk de Boeddha's en hun discipelen die dieper kijken dan de gewone mens, die voorbij verdriet en weeklagen zijn (...),

pujarahe pujayato Buddhe yadi va savake papañca samatikhante tinna sokapariddave

Hij die de waardigen herkent — de Boeddha en zijn discipelen — die al het leed hebben achtergelaten (...)

Zij die voorbij het associatieve waarnemen zijn (de normale manier van het waarnemen van de wereld, d.w.z. door verbinding van bewustzijnsinhouden en verwante voorstellingen gevormd, daarop berustend oftewel berustend op een 'zelfbewustzijn' zoals ik dat vaak noem), zijn die voorbij verdriet en weeklagen zijn. Zij verdienen eerbiedbetuiging, namelijk de Boeddha en zijn discipelen.

Eerbiedbetuiging levert ongelimiteerd verdiensten op

196. (...) als iemand aan hen eerbied betuigt die onverstoorbaar zijn en (hijzelf) vrij van angst is, dan kunnen van hem zijn verdiensten niet gemeten worden.

te tadise pujayato nibutte akutobhaye na sakka puññam sankhatum im' ettam'iti kena ci

(...) hij die hen vereert die kalm zijn en zelf zonder vrees is; zijn verdiensten zijn niet te meten.

Iemand die hen eerbied betuigt die onverstoorbaar zijn terwijl hijzelf vrij van angst is, van hem zijn de verdiensten niet te meten. Dat hijzelf vrij van angst is, verwijst naar het feit dat veel mensen eerbied betuigen omdat ze dat uit angst doen (om veiligheid of geluk 'af te kopen'). Maar met die intentie is dat niet de ware eerbiedbetuiging. Eerbiedbetuiging kan het best gepaard gaan met waar begrip zodat die mensen worden herkent die eerbiedwaardig zijn.

Document info
RegID Dhphfd14
Bijgewerkt 31 maart 2021 13:00:45
Auteur Peter van Loosbroek — Ananda
Locatie www.sleuteltotinzicht.nl
Copyright Zie a.u.b. copyright www.sleuteltotinzicht.nl/glb_copyright.htm
Overig Geen