Algemene info over contact
Phassa
Contact is het hoofdprincipe of de eerste aanzet van de mentale formaties.
'Contact'.
Phassa betekent letterlijk: 'contact' en dient gezien te worden als 'zintuiglijke indruk'. Contact betekent het vermogen om een object zodanig te 'persen' dat er aangenaam of onaangenaam 'sap' uit tevoorschijn komt. Zodoende is contact het hoofdprincipe of de eerste aanzet van de mentale formaties (sankhara) in hun ontstaan. Als er geen 'sap' uitgeperst kan worden, dan is geen enkel object van nut. Het heeft dus een functie.
De term samphassa (= phassa) wordt gebruikt in bijvoorbeeld de volgende samenstelling wanneer we het letterlijk vertalen: "Er zijn zes klassen van zintuiglijke indrukken: oogcontact (cakkhu samphassa), oorcontact (sota samphassa), neuscontact (ghana samphassa), tongcontact (jivha samphassa), lichamelijk contact (oftewel lichamelijke indruk) (kaya samphassa), mentaal contact (oftewel mentale indruk) (mano samphassa)." M009.46
Contact (phassa) is verklaard in M018.16 als de ontmoeting van het zintuig, het zintuigobject en bewustzijn. Door de samenkomst van deze drie (phassa) kunnen we dus: 1. met het oog vormen zien; 2. met het oor geluiden horen; 3. met de neus geuren ruiken; 4. met de tong smaken proeven; 5. met het lichaam tastbare dingen voelen; 6. met de geest dingen herkennen. M.a.w.: zien, horen, ruiken, proeven, via het lichaam voelen, via de geest herkennen.
Echter, phassa betekent niet de fysieke impact, maar is een van de zeven constante mentale factoren van bewustzijn (cetasika) en behoort tot de groep van mentale formaties (sankhara kkhandha). In lijsten van beide categorieën wordt phassa over het algemeen als eerste genoemd (bijvoorbeeld in Dhs 1; M009) vanwege zijn fundamentele positie in het cognitieve proces.
In M018 is het aldus gedefinieerd: "Afhankelijk van het oog en beelden, ontstaat het oogbewustzijn; het samenkomen van deze drie is contact." Zo ook met de andere zintuigen (inclusief de geest), de zintuigobjecten en het daarmee associërende bewustzijn.
In het afhankelijk ontstaan (paticcasamuppada) wordt phassa geconditioneerd door de zes zintuigen en is het een conditionerende factor voor gevoel (zie paticcasamuppada 5, 6).
In de relatie tot geest en lichaam (nama rupa) is beschreven in D15. De invloed van phassa op gevoel (vedana) en verkeerde opvattingen (ditthi), is beschreven in D01 (aan het einde).
Phassa is een van de vier voedingen (ahara) en de eerste factor in de vijfdelige zintuiglijke indrukken (phassa pañcamaka), samen met gevoel, waarneming, wil en bewustzijn.
Omdat phassa een sleutelfunctie is in het contact van de geest met de wereld van objecten en een potentiële bron van bezoedelingen, is zintuiglijke indruk een belangrijk onderwerp voor beschouwing van reflectief inzicht, zoals beknopt geformuleerd in veel verzen van de Snp: 736-737; 778; 851; 870-872; 923.
RegID | 65fdRzLnTskMDPo |
---|---|
Bijgewerkt | 27 november 2023 21:18:56 |
Auteur | Peter van Loosbroek — Ananda |
Locatie | www.sleuteltotinzicht.nl |
Copyright | Zie a.u.b. copyright www.sleuteltotinzicht.nl/glb_copyright.htm |
Overig | Geen |