Dhammapada hoofdstuk 3 — De geest

Citta vagga

Dhammapada 33-43

De wijze persoon maakt zijn geest recht

033. De geagiteerde en wankelende geest is moeilijk te beteugelen, moeilijk te bedwingen. Maar iemand met wijsheid maakt hem recht zoals een pijlmaker een pijl recht maakt.

phandanam capalam cittam durakkham dunnivarayam ujum karoti medhavi usukaro'va tejanam

Zoals de pijlenmaker dat doet met zijn pijlen, zo maakt de wijze zijn wispelturige geest recht.

In de Dhammapada zijn er verscheidene verwijzingen naar het vakmanschap van de pijlenmaker. Blijkbaar heeft de Boeddha het proces bekeken waarmee de pijlenmaker van een gewone stok een effectieve pijl maakt. Het disciplineren van de geest wordt gezien als een gelijkend proces. In dit vers zegt de Boeddha dat de wijze persoon, de wankelende geest recht en evenwichtig maakt, net zoals een pijlenmaker zijn pijlen recht maakt.

De verzetbiedende geest

034. Zoals een vis die uit zijn waterrijke verblijf gehaald is en op het land geworpen is, net zo spartelt deze geest wanneer Mara's koninkrijk verlaten wordt.

varijo'va thale khitto okamokata ubbhato pariphandat'idam cittam maradheyyam pahatave

Zoals een vis die uit zijn waterrijke omgeving gehaald is en op het land geworpen is, zo spartelt ook de geest wanneer het koninkrijk van Mara verlaten wordt.

Wanneer inspanning verricht wordt om het koninkrijk van Mara de kwade te verlaten, begint de geest te spartelen en verzet te bieden, zoals een vis die uit het water gehaald is en op het droge geworpen is.

Een bedwongen geest brengt geluk

035. De geest is heel moeilijk te beteugelen, hij is snel, focust zich op alles wat hij wenst. Het trainen van de geest is goed. De bedwongen geest brengt geluk.

dunniggahassa lahuno yatthakamanipatino cittassa damatho sadhu cittam dantam sukhavaham

Het is inderdaad goed om deze rappe, dwalende geest, te beteugelen. Zulk een beteugeling brengt geluk.

De geest is buitengewoon listig en is moeilijk te doorzien. Hij hecht zich aan elk doelwit wat hij maar wenst. Maar de wijze bedwingt de geest. De bedwongen geest brengt geluk.

De beschermde geest brengt veel geluk

036. De geest is uitermate moeilijk te zien, hij is buitengewoon subtiel, focust zich op alles wat hij wil. Iemand die wijs is beschermt de geest. Een bewaakte geest brengt geluk.

sududdasam sunipunam yatthkamanipathinam cittam rakkhetha medhavi cittam guttam sukhavaham

Wanneer de buitengewone subtiele geest goed bewaakt wordt, zal hij veel geluk voortbrengen.

De geest beweegt zo snel, dat het heel moeilijk is om er volledige grip op te krijgen. Hij beweegt zo snel, dat hij elk object grijpt wat hij wil. Het is goed, en van immens voordeel, om de geest te bewaken (en daardoor te beschermen). Een bewaakte geest brengt geluk.

De valstrik van de dood kan door het beteugelen van de geest verbroken worden

037. Grote omzwervingen, geheel alleen ronddolen, zonder vormen, verborgen in een grot. Zij, die deze geest beteugelen, zijn vrij van Mara's banden.

durangamam ekacaram asariram guhasayam ye cittam saññamessanti mokkhanti Mara bandhana

Door het beteugelen van de zwervende, niet-lichamelijke, in de grot wonende geest, is iemand bevrijd van de ketenen van de dood.

De geest is in staat om grote afstanden af te leggen: omhoog of naar beneden, naar het noorden of het zuiden, naar het oosten of het westen, in elke richting kan hij afdwalen. Hij kan naar de toekomst of naar het verleden reizen. Hij maakt die omzwervingen helemaal alleen. De geest is zonder zichtbare of grijpbare vormen. Als een persoon de geest volledig onder controle heeft, dan zal hij de vrijheid verwerven van de banden van de dood (Mara).

Wijsheid neemt niet toe als de geest wankelt

038. Van degene met een onstandvastige geest, iemand die niet de ware Dhamma kent en die een wankel vertrouwen heeft, neemt wijsheid niet toe.

anavatthitacittassa saddhammam avijanato pariplavapasadassa pañña na paripurati

Een wispelturige geest, een zwak vertrouwen en onwetendheid omtrent de Dhamma, leidt iemand niet tot totale wijsheid.

Als iemands geest blijft wankelen, en als die persoon niet de ware Leer kent, als iemands enthousiasme blijft schommelen of slap is, zal wijsheid van zulk een persoon niet toenemen.

Degene die volledig ontwaakt is heeft geen angst

039. Iemand waarvan de geest niet aangetast is, een geest die ongehavend is, verlaat kwaad en ook verdiensten. Er is geen angst voor hem die waakzaam is.

anavassuta cittassa anavahatacetaso puññapapa pahinassa natthi jagarato bhayam

Iemand die een geest heeft die vrij van begeerte is, vrij van haat is, is boven goed en kwaad uitgestegen. Hij is iemand zonder angst.

Voor de persoon wiens geest niet aangetast is door hartstocht, niet aangetast is door haat, en die boven goed en kwaad is uitgestegen, is er geen angst omdat hij altijd waakzaam is.

Wapens om de dood te verslaan

040. Nadat dit lichaam als een vaas van klei is beschouwd, en deze geest sterk is gemaakt zoals een versterkte stad, bestrijdt men Mara met het wapen van wijsheid. Nadat de bescherming is volbracht, zal er geen zoeker naar een verblijf zijn.

kumbhupamam kayamimam viditva nagarupamam cittamidam thapetva yodhetha Maram paññayudhena jitanca rakkhe anivesano siya

Overwin de krachten van het kwaad door wijsheid, versterk je geest zoals een beschermde stad.

Het is realistisch om het lichaam te beschouwen als zijnde kwetsbaar, fragiel, en dat het makkelijk uiteen kan vallen. In principe dient men het lichaam te beschouwen als een kruik die gemaakt is van klei. De geest dient beschouwd te worden als een stad. Men dient permanent waakzaam te zijn om de stad te beschermen. Kwaadaardige krachten dienen bestreden te worden met het wapen van wijsheid. Na de strijd, wanneer je de overwinning eenmaal hebt behaald, leef je zonder gehecht te zijn aan een sterfelijk zelf.

Zonder de geest is het lichaam waardeloos

041. Weldra, helaas, zal dit stoffelijk lichaam gestrekt op de aarde liggen. Veronachtzaamd, zonder bewustzijn, net zoals een stuk nutteloos rot hout.

aciram vat'ayam kayo pathavim adhisessati chuddho apetaviññano nirattham va kalingaram

Weldra ligt dit lichaam levenloos op de aarde, beroofd van bewustzijn, net zoals een waardeloos stuk verrot hout.

Spoedig zal dit lichaam, zonder bewustzijn, veronachtzaamd zoals een stuk nutteloos rot hout, op de aarde liggen.

Al het kwaad komt voort uit een kwade geest

042. Wat de ene bandiet de andere bandiet aandoet, of haters degene aandoen die zij haten; de slecht gerichte geest veroorzaakt bij iemand inderdaad veel meer schade.

diso disam yam tam kayira veri va pana verinam miccha panihitam cittam papiyo nam tato kare

Een verkeerd gerichte geest berokkent iemand veel meer schade dan een geduchte vijand.

Wanneer de ene bandiet de andere bandiet ziet, valt hij hem aan. Op dezelfde manier ziet iemand degene die hij haat en brengt hij schade toe aan de gehate persoon. Maar deze slechte toestand van de geest, deze verkeerd gerichte geest, veroorzaakt voor hemzelf veel meer schade dan wat hij de ander aandeed.

Een goed getrainde geest overtreft mensen

043. Wat iemands moeder, wat iemands vader, wat een bloedverwant ook zal doen; een goed gedisciplineerde geest, kan iemand inderdaad meer goed doen.

na tam mata pita kayira aññe vapi ca ñataka sammapanihitam cittam seyyaso nam tato kare

Een goed gerichte geest doet een persoon veel meer goed dan iemands ouders of verwanten.

Goed gerichte gedachten kunnen een persoon beter helpen dan zelfs zijn eigen vader of moeder.

Document info
RegID Dhphfd03
Bijgewerkt 2 augustus 2020 23:59:48
Auteur Peter van Loosbroek — Ananda
Locatie www.sleuteltotinzicht.nl
Copyright Zie a.u.b. copyright www.sleuteltotinzicht.nl/glb_copyright.htm
Overig Geen