De weg van de wijzen
De weg van de wijzen kan ver weg lijken, maar het kan eenvoudigweg ook jouw keuze zijn.
Inhoudsopgave
Inleiding
Panditavedaniyo is de Pali naam voor 'de wijzen'. De Dhamma is subtiel (nipuno). Het kan alleen begrepen worden door de wijzen (panditavedaniyo). Exact gezegd wordt met 'de wijzen' alleen verwezen naar degenen die over wijsheid (pañña) beschikken met betrekking tot het Pad en het doel ervan. De Dhamma heeft totaal niets te maken met de kennis van wereldfilosofen, religieuze stichters, schrijvers of grote wetenschappers die atomen kunnen splitsen. Om de Dhamma te begrijpen hoef je geen universitaire opleiding te hebben gevolgd. Zo kan de Dhamma door iedereen worden gerealiseerd, ongeacht geslacht, afkomst, status, leeftijd of opleiding. Maar het is erg afhankelijk of je gewillig bent om te leren.
Uit de Dhammapada:
206. Het zien van de edelen is goed. Met hen te leven strekt altijd tot geluk. Door nooit dwazen te zien is iemand altijd gelukkig.
sahu dassanamariyanam sannivaso sada sukho adassanena balanam niccam'eva sukhi siya
Iedereen kan het
Iedereen die het opkomen (uppada) en vergaan (vaya) van mentale en fysieke (nama rupa) verschijnselen contempleert (anupassana) zal inzicht verwerven en het Edel Achtvoudige Pad (ariya atthangika magga) en haar doel verwerkelijken.
De grote uitdaging
De grote uitdaging voor de meesten is echter het zintuiglijk verlangen (kamacchanda) wat mensen niet verder doet kijken dan een beperkte wereld. Dit lijkt op kinderen die de gehele dag met hun speelgoed spelen. En wanneer die kinderen groot zijn, ruilen ze hun speeltjes in voor andere objecten zoals hun kinderen, kleinkinderen en talloze andere objecten. Voor hen gaat er niets boven zintuiglijk verlangen. Voor hen bestaat er niet iets anders, niet iets dat veel waardevoller is. Zij houden van het persoonlijke plezier en besteden er al hun tijd aan om zich eraan over te geven. Wanneer sensuele objecten afwezig zijn, voelen zij zich daar ongemakkelijk door en wordt er gezocht naar nieuwe objecten die middels de aanraking (phassa) van de zintuigen een fijn gevoel (vedana) creëren omdat hun persoonlijke voorkeur er naar uitgaat. Maar gevoelens gaan, net zoals alle verschijnselen, voorbij. Dan wordt er naar nieuwe 'speeltjes' gezocht, dan weer hier, dan weer daar (S56-011). Zo zijn de meeste mensen als kinderen die niets anders zien dan het gebied van hun speelgoed. De wereld waarin zij spelen. Daarom is zintuiglijk verlangen (kamacchanda) dan ook een van de vijf hindernissen (pañca nivarana) die de mentale ontwikkeling (bhavana) ernstig in de weg staan.
Uit de Dhammapada:
207. Wie zich beweegt in het gezelschap van dwazen, kan een lange periode van verdriet tegemoet zien. Het samenzijn met dwazen, is als een leven met de vijand. Maar met de wijzen zijn, dat is als de gelukkige ontmoeting met je eigen volk.
balasangatacari hi dighamaddhana socati dukkho balehi samvaso amitteneva sabbada dhiro ca sukhasamvaso natinam'va samagamo
Cruciale stap
Wanneer je begrijpt dat zintuiglijk verlangen (kamacchanda) een ernstige hindernis is, iets dat onbevredigend is, iets dat niet tot volkomen vrede (santi) leidt, dan zal dit een cruciale stap voor je zijn in de verwerving van het hoogste geluk. Je zult verstandiger nadenken (manasikara) over de ware aard van fysieke en mentale verschijnselen, hun opkomen (uppada) en vergaan (vaya), dat het ene ding ontstaat afhankelijk van het andere ding en onmiddellijk weer vergaat. Dit leidt tot objectief en helder gewaarzijn (vijañana). Eenmaal deze weg ingeslagen, zullen flitsen van inzicht gaandeweg je pad verlichten en tegelijkertijd zegeningen (phala) voortbrengen die voorheen onbekend waren. Dit is niet het pad en de vruchten van het geconditioneerde (sankhata), maar het pad en de vruchten van het ongeconditioneerde (asankhata). Dit is de weg van 'de wijzen' (panditavedaniyo). Het lijkt misschien ver weg, maar toch kan dit heel eenvoudig ook jouw keuze zijn. De Boeddha leert dat elk mens het potentieel in zich heeft om verlichting te verwerven. Hij is de Leraar van ons allemaal. Hij is er niet meer, maar hij heeft een feilloos en realistisch trainingssysteem voor ons neergelegd waardoor wij het doel, Nibbana, zeker kunnen bereiken.
Uit de Dhammapada:
208. Ga daarom om met de wijzen, zij die over wijsheid beschikken, die goed geleerd zijn, die standvastig zijn in deugdzaamheid. Zulke edele personen wiens geluid eerlijk is, dien je te volgen — net zoals de maan het pad van de sterren volgt.
tasma hi dhiram ca paññan ca bahussutam ca dhorayhasilam vatavantam ariyam tam tadisam sappurisam sumedham bhajetha nakkhattapatham'va candima
Wees geduldig
Om wijsheid te cultiveren speelt o.a. geduld (khanti) een grote rol, want hierdoor geef je jezelf ruimte om dingen stap voor stap te leren. Dit maakt het mogelijk om te analyseren (anupassana), d.w.z. dat je bepaalde zaken in delen en dus grondig kunt onderzoeken (dhamma vicaya) en bekijken. Wanneer je een start maakt in de beoefening van het Edel Achtvoudige Pad (cattari ariya sacca), zullen dergelijke kwaliteiten zich op een natuurlijke wijze ontwikkelen.
De Dhamma is voor iedereen, voor jong en oud. Het maakt niet uit wie je bent of waar je vandaan komt, maar waar je naar toe wilt.
Extra aanbevelingen
Zie ook de groep pagina Wat is de ontwikkeling van wijsheid?
Op groep pagina's zijn pagina's gebundeld omtrent een cruciaal onderwerp. Deze gebundelde pagina's noemen we sub pagina's. Ze werken gezamenlijk naar de betekenis en het doel van de groep pagina. In opbouwende en eenvoudige bewoording geven ze exact weer wat de Boeddha werkelijk heeft onderwezen.
| RegID | 9jENSEveDRGpvLJ |
|---|---|
| Bijgewerkt | 22 april 2025 11:29:10 |
| Auteur | Peter van Loosbroek — Ananda |
| Locatie | www.sleuteltotinzicht.nl |
| Copyright | Zie a.u.b. copyright www.sleuteltotinzicht.nl/glb_copyright.htm |
| Overig | Geen |