Bovenwerelds juist begrip
Lokuttara samma ditthi
Het juiste begrip met en zonder bezoedelingen.
'Bovenwerelds juist begrip'.
Juist begrip (samma ditthi) is tweeledig: werelds en bovenwerelds. Doorgaans wordt gewoon 'juist begrip' gebruikt.
Het conceptuele begrip van de vier Edele Waarheden valt onder het werelds (lokiya) juist begrip, terwijl de directe doordringing (pativedha) van de vier Edele Waarheden door Nibbana te realiseren middels het Pad, het bovenwerelds (lokuttara) juist begrip vormt.
Wanneer er bijvoorbeeld begeerte (een bezoedeling) is naar verdiensten (puñña), naar een gunstige geboorte, etc., zijn er dingen waarmee je verbonden raakt. Maar alle dingen die in het bestaan komen (uppada) moeten ook weer vergaan (vaya), dus zal er een scheiding volgen en dat is lijden (dukkha).
De begeerte naar dingen is verbonden met een opzettelijk, een gekunsteld handelen, en dat is niet het ongekunstelde (anatam) oftewel Nibbana. Omdat de arahat die het Nibbana heeft gerealiseerd door alle bezoedelingen uit te rukken en daarom een zuiver wezen is, is hij echt in al zijn handelingen. Hij is tot volle wasdom (gotrabhu) gekomen. Hij voert zeker daden uit die verdiensten (puñña) opleveren, maar doet dat niet opzettelijk met de intentie van begeerte (tanha), zie cetana. Zijn geest is spontaan, niet vooropgezet (asankharika citta).
6. "En wat, monniken, is juist begrip (samma ditthi)? Ik zeg dat juist begrip tweeledig is: er is juist begrip dat aangetast is door bezoedelingen (kilesa), dat meedoet aan verdiensten (puñña), dat rijpt aan de kant van gehechtheid (upadana)[1]; en er is juist begrip dat edel is, zonder bezoedelingen, bovenwerelds (lokuttara samma ditthi), een factor van het Pad."
M117 — Maha Cattarisaka Sutta — De grote veertig
Extra aanbevelingen
M117 is een methodische omschrijving van het Achtvoudige Pad waarin het hoogste begrip wordt behandeld als torenhoge architectonische constructies die op veilige fundamenten rusten.
Eindnoten
[1] Dit is juist begrip van werelds (lokiya) niveau, een verdienstelijke factor die bijdraagt tot een gunstige wedergeboorte, maar die op zichzelf niet kan leiden tot een transcendentie van het geconditioneerde bestaan.
| RegID | n0p61UknuXcAlGA |
|---|---|
| Bijgewerkt | 13 november 2023 20:47:36 |
| Auteur | Peter van Loosbroek — Ananda |
| Locatie | www.sleuteltotinzicht.nl |
| Copyright | Zie a.u.b. copyright www.sleuteltotinzicht.nl/glb_copyright.htm |
| Overig | Geen |