De grote schok

Deze gebeurtenis speelde zich af toen ik, de auteur, ongeveer 8 jaar was. Op deze pagina zal ik je een flits van het Pad van Het hart laten zien.

Toen ik zo'n jaar of 8 was, zat ik op een christelijke school (dat was de gewoonte en er was niks anders). Zo af en toe kwam de kapelaan naar de school om er les te geven. Je begrijpt wel waarover dat ging. Hij was een lieve man en hij kon heel mooi tekenen op het schoolbord en ook heel mooi vertellen. Het staat me nog goed bij dat ik heel open van geest was, want ik luisterde zeer aandachtig. Ik was gewillig om alles te leren. Er was niets dat ik omarmde en niets dat ik wegduwde. Geen voorkeur, geen afkeer (zie ook anurodhapativirodha). Zodoende was mijn geest open om te ontdekken, wat heel belangrijk is op het Pad dat mijn hart al lange tijd volgde.

De kapelaan vertelde mooi, maar wat hij op een gegeven moment vertelde, daar schrok ik enorm van. Het drong me door merg en been. De exacte woorden herinner ik me niet meer, maar het kwam hier op neer: 'Vertrouw op god en dan komt alles vanzelf goed'. Hij vertelde dat god zijn zoon Jezus had gestuurd die voor ons was gestorven en dat god ons zou redden…

Onmiddellijk doorzag ik de diepe betekenis van zijn relaas. En ik dacht (zoiets van): 'Hoe kun je dit nou toch zeggen?! Hoe haal je het in je hoofd om mensen niet op hun eigen verantwoordelijkheid te wijzen en hun geluk afhankelijk (nissito) te maken van een of ander geheimzinnig wezen?! Wat erg! Wat een ramp!'

In verband met wat de kapelaan vertelde, en ook daarvóór al, gingen vaak deze gedachten door mij heen: 'Waar een afhankelijkheid (nissito) is, daar kan geen vrijheid zijn. Echte vrijheid kan niet afhankelijk van iets of iemand zijn, want dan is het geen volledige vrijheid. Ik wil niet afhankelijk zijn. Ik wil alleen zelf verantwoordelijk zijn voor mijn eigen geluk zodat ik dat zelf in de hand heb.' Wat er door de kapelaan werd verteld, druiste dus regelrecht tegen het hart van de kleine Peter in.

Het Pad dat mijn hart vertegenwoordigde was een heel ander Pad. Het Pad van mijn hart was door vele levens heen ontwikkeld. De ontwikkeling van het hart neem je altijd met je mee. En wanneer je aandachtig (sati) leeft, verstandig nadenkt (manasikara) etc., pikt het bij essentiële momenten in het leven de draad weer op om verder te ontwikkelen waar het gebleven was. Daarom was er een groot contrast tussen het verhaal van de kapelaan en het Pad van mijn hart. Het hart was ontsteld omdat het begreep dat de boodschap van de kapelaan mensen afhankelijk maakte van een goddelijke schepper. Waar de kapelaan 'veiligheid' (khemam) zag, daar zag ik gevaar (adinava). Ik vond het verschrikkelijk! Ik herinner me nog heel goed dat er op dat moment een diep mededogen (karuna) in me opkwam.

Het belangrijkste aspect wat de Boeddha heeft onderwezen, draait allemaal om onafhankelijkheid (anissito). En dit Pad van onafhankelijkheid had ik al veel eerder gevolgd, zonder dat ik het verstandelijk besefte. Maar mijn hart 'wist' ervan.

En zoals een waar revolutionair begreep ik duidelijk dat de weg van afhankelijkheid (nissito) zeker niet de weg was. Wat een ramp! En Petertje kwam in opstand, walgde van conformisme en wilde voor geen goud zoals de meeste mensen in de wereld zijn: als een rij blinden die elkaar de hand vasthouden. De voorste ziet niets, de middelste ziet niets en ook de achterste ziet niets. In totale blindheid overgeleverd aan elkaar. Hoewel hij nog nooit van het woord conditionering had gehoord, begreep zijn hart heel goed wat dat is.

Hoewel ik niet opgegroeid was binnen een boeddhistische cultuur (Nederland) en daar in principe niets van wist, was mijn hart weldegelijk dermate ontwikkeld dat het een duidelijk verschil in richting zag tussen veiligheid (khemam) en gevaar (adinava). Dat was er niet 'toevallig in komen waaien'.

Extra aanbevelingen